Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga hefur frá árinu 2016 staðið fyrir átakinu Karlmenn hjúkra.
Markmið átaksins er að fjölga karlmönnum í hjúkrun, til að gera það þarf að uppræta kynbundið náms- og starfsval, frelsa karlmenn undan gömlum staðalímyndum og fordómum og kynna hjúkrun fyrir körlum. Starf hjúkrunarfræðinga er mjög fjölbreytt og höfðar til allra kynja. Karlmenn sem klára námsár í faginu geta sótt um styrk hjá Fíh fyrir 75.000 króna skráningargjaldi í Háskólann á Akureyri og Háskóla Íslands.
Átakið er nauðsynlegt því rannsóknir sýna að blandaðir vinnustaðir skila bestum árangri og starfsfólki líður betur. Skjólstæðingar hjúkrunarfræðinga eru ólíkir og með ólíkar þarfir, því er mikilvægt er að stétt hjúkrunarfræðinga sé sem fjölbreyttust.
Á Íslandi árið 2023 eru aðeins um 4% hjúkrunarfræðinga karlmenn, hefur það hlutfall hækkað lítillega á síðustu árum. Þetta hlutfall er eitt það lægsta í heiminum. Í ríkjum Evrópu árið 2019 voru að meðaltali 16% hjúkrunarfræðinga karlar, rúmlega 20% á Ítalíu og Ísrael, og rúmlega fjórðungur í Hollandi. Í Bandaríkjunum er hlutfallið rúmlega 12%.
Átakið er einnig liður í að koma í veg fyrir frekari skort á hjúkrunarfræðingum í framtíðinni en þessi sértæka aðgerð hefur ekki áhrif á baráttu félagsins fyrir bættum vinnuaðstæðum og hækkun launakjara alls félagsfólks.
12. maí 2023 var Karladeild Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga stofnuð. Tilgangur deildarinnar er að er að vinna að samvinnu karlkyns hjúkrunarfræðinga við að auka aðsókn karla í hjúkrunarfræðinám og að fyrirbyggja brottfall þeirra úr hjúkrunarfræðinámi og -stétt.
Spurningar og svör
Það er ekkert eitt svar við þessari spurningu. Hjúkrunarfræði var rótgróið kvennastarf á fyrri hluta 20. aldar en þegar tók að losna um hefðbundin kvenna- og karlastörf í samfélaginu fjölgaði körlum í hjúkrun ekki í sama takti og konum í stéttum sem áður voru álitnar karlastéttir. Staðalmyndin af hjúkrunarfræðing sem konu lifir enn í hugum margra, getur það haft áhrif á umræðuna í kringum karla þegar kemur að því að velja sér fag í háskóla.
Þeir karlmenn sem starfa við hjúkrunarfræði hefur flestum vegnað vel og kunna vel við sig í starfinu. Samkvæmt könnun Maskínu árið 2021 sögðu 92% svarenda að kyn skipti ekki máli þegar þeir fá þjónustu hjúkrunarfræðings.
Þegar almenningur var spurður um helstu ástæður fyrir því að karlar velji síður að verða hjúkrunarfræðingar þá voru lág laun helsta ástæðan (35,1%). Aðrar ástæður voru að fagið væri kvennastarf (13,8%), ímynd/viðhorf og fordómar gagnvart karlkyns hjúkrunarfræðingum (13,6%) og kvenlæg menning innan starfsins (10,5%).
Rannsóknir sýna að blandaðir vinnustaðir skila bestum árangri og starfsfólki líður betur.
Skjólstæðingar hjúkrunarfræðinga eru ólíkir og með ólíkar þarfir. Rétt eins og skjólstæðingar annarra fagstétta eins og lækna og sálfræðinga er mikilvægt að skjólstæðingar okkar hafi aðgang að sem fjölbreyttustum hópi hjúkrunarfræðinga til að mæta þörfum sínum. Grípa þarf til margvíslegra aðgerða til að koma í veg fyrir skort á hjúkrunarfræðingum í framtíðinni. Aukning karlmanna í stéttinni er liður í þessari viðleitni.
Mörg lönd hafa farið í átak til að fjölga körlum í hjúkrun og hafa ýmsar leiðir verið reyndar. Reynslan hefur sýnt að beinar aðgerðir til að höfða til karla hafa reynst best, einnig að gefa ekki óraunsæja mynd af starfinu.
Átakið er gert með stuðningi Háskóla Íslands og Háskólans á Akureyri. Hluti af átakinu er að leyfa karlmönnum sem klára námsár í faginu að sækja um styrk hjá Fíh fyrir 75.000 króna skráningargjaldi í Háskólann á Akureyri og Háskóla Íslands. Áður en ákveðið var að greiða karlkyns nemum námsstyrk var fundað með Jafnréttisstofu. Verkefnið stenst lög um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla þar sem þetta er sértæk aðgerð sem ætlað er að jafna stöðu kynjanna á sviði þar sem hallar á annað kynið.